Page 55 - 01

HİDROSTATİK BASINCA MARUZ DIŞTAN TAKVİYELİ SİLİNDİRİK 53
KABUKLARIN ASİMETRİK BURKULMASI

modellerinin dış basınç altında test edilmesi için bir basınç tankı tasarlanmıştır. Bu
basınç tankının en önemli özelliği içinde testi yapılacak olan modellerin çökme
basıncını karşılayacak mukavemete sahip olmasıdır. Basınç tankının
boyutlandırılması sonlu elemanlar yöntemiyle yapılmıştır. İç basınca maruz kalacak
bu basınç tankı takviyesiz silindirik kısım ve bu silindirin uçlarına kaynatılmış düz
plaklardan oluşmaktadır. Basınçlı kap tasarımında silindir gövdenin uçlarının
bombelerle kapatılması, düz saclarla kapatılmasından daha avantajlı olmasına
rağmen bu tasarımda bombe kullanılmamıştır. Bu sebeple düz sac kısımların et
kalınlığı silindirik gövdenin et kalınlığından bir hayli fazla olması gerekmiştir. Şekil 3’te
üretilen bu deney düzeneği bileşenleriyle birlikte tanıtılmıştır.

Şekil 3 : Deney düzeneği ve bileşenleri

3.2 Deneyi yapılan model
Tam ölçekli takviyeli silindirik kabuk ölçeklenerek küçük ölçekli modellerin deneyi
gerçekleştirilebilir. Küçük ölçekli - modelin çökme basıncı ile tam ölçekli modelin çökme
basıncı modeller arasında benzerlik sağlandığı zaman aynı olmaktadır. Bu benzerliğin tam
olarak sağlanabilmesi için tam ölçek ve küçük ölçekli modelin geometrik olarak benzer
olması, başka deyişle küçük ölçekli modelin tüm ölçülerinin tam ölçekli modelde aynı
oranda olması gerekmektedir. Bunun yanı sıra üretim sırasında oluşacak bütün
hataların da benzerliğinin sağlanması gerekmektedir. Bu hatalar silindirik kabukta
üretim kaynaklı oluşan dairesel ovallik ve kaynak işlemi sırasında oluşacak artık
gerilmeler gibi hatalardır. Ayrıca küçük ölçekli model ve tam ölçekli model üretimi
sırasında kullanılan malzemenin de aynı olması gerekmektedir [3].
Basınç tankında basınç kademeli olarak modelin çökme basıncına ulaşılana kadar
artırılır ve buna paralel olarak yapıda oluşan deformasyonlar ölçülür. Büyük veya
tam ölçekli modeller üretim toleranslarını dikkate alarak sacın bükülüp takviyelere
kaynaklanması şeklinde oluşturulurken, küçük ölçekli modeller torna tezgâhlarında
üretilir. Bu çalışmada kullanılan model de kalın silindirik borunun dıştan torna edilmesiyle
üzerinde takviyeler bırakacak şekilde oluşturulmuştur.

Sayı 1, 2015 GiDB|DERGi