Page 26 - 06

24 H.KOÇOĞLU, Ş.HELVACIOĞLU

2. Teknelerde Ergonomi

2.1 Ergonomi Nedir?

Ergonomi Yunanca’dan dilimize geçmiĢ bir sözcüktür. 2 sözcüğün birleĢmesinden meydana
gelen bir kelimedir. “Ergon” çalıĢma, iĢ “nomos” ise yasa anlamına gelmekte, ikisi bir araya
gelince günümüzde iĢ bilimi olarak bilinen ergonomi sözcüğü ortaya çıkmaktadır [1]. Genel
olarak iĢ Ģartlarını en iyi Ģekilde dengeleyerek verimi arttırma; bunu anatomi, fizyoloji ve
psikolojiyi temel unsur alarak iĢe uygulamak bilimidir.

Kullanım esnasında kullanılacak ürünün insan organizmasının özelliklerini ve yeteneklerine ne
kadar uygun olduğunu, bu uygunluk için gerekli Ģartları ortaya çıkartarak insanın gereksiz
zorlanmasını ve yıpranmasını önlemeyi amaçlar. Ergonomiyi 5 baĢlıkta inceleyebiliriz;

a. ĠĢ fizyolojisi:kas çalıĢması, dinamik ve statik çalıĢma, ısı veya ısıya karĢı tepki ve enerji
harcanması konusunda ergonomiye yardımcı olur.

b. ĠĢ telabeti: Belli dönemlerin dıĢında yapılan araĢtırma, tarama, tahmin, düzeltme gibi
çalıĢmalarla ve özellikle meslek hastalıklarını tedavi etme üzerinde durur.

c. ĠĢ güvenliği: ĠĢ kazaları ve aksamaların önlenmesi üzerinde durması açısından yardımcı
bir birimdir.

d. Psikoloji ve fizyoloji: Algı, uyumluluk ve iĢ öğrenimi gibi konularla ergonomiye yarar
sağlar.

e. Sosyoloji: Toplum ve toplumsal grupları yakından inceleyip ergonomiye etki eder [1].

2.2 Tekne Ergonomisi

Ergonomi her ne kadar genel ve her alanda kullanılan bir terim olsa da çalıĢılan alana özgü
nitelikler barındırmak zorundadır. Sonuç itibariyle tekne benzeri olmayan bir üründür. Bir
uçakta geçirilen süre saatlerle ölçülürken, teknelerde günler hatta aylardan söz edilir. Veyahut
mimari yapılardaki köĢeli iç hacimler küçük ve orta büyüklükteki tekneler için söz konusu
olmayacak kadar uzak kavramlardır (bkz. ġekil 1).

Şekil 1. Teknede Ergonomi [2]

Tam anlamıyla mimari tasarım özgürlüğüne mega yatlarda veya büyük yolcu gemilerinde
ulaĢılabilir. Artık atasözü olarak yerini alabilecek “Gemi tekneyi taĢıyabilir ama tekne gemiyi
taĢıyamaz.” sözü de bu durumu ortaya koyar. Bu özellik teknelerin küçük hacimlerde yaĢam
alanı olduğu kadar hidrodinamik özelliklerini de koruması gerektiği içindir. Fakat bu durum
sadece geometrik sonuçlar doğurmaz. Teknelerin bir diğer farkı ise hareketli bir yapıya sahip
olmasıdır. Seyir sürecinde 6 yönde serbest hareket etmektedir; baĢ-kıç vurma, meyil gibi. Bu
durumun da tekne tasarımında bir takım sonuçları vardır ve ergonomik bir ürün için çeĢitli

GiDB|DERGi Sayı 6, 2016