Page 27 - 06

YAT TASARIMINDA ERGONOMİ 25
VE ÖRNEK BİR MOTORYAT TASARIMINA UYGULANMASI

değiĢkenler iĢin içine girer. Bunun en bariz örneği tekne geniĢliğinin, boyuna nazaran daha
küçük bir boyut olmasıdır, bu nedenle enine hareketler tekne içindeki yolcular tarafından daha
Ģiddetli hissedilir. Bunun sonucu olarak uyuyan veya yatan bir insanın tekne hareketlerinden
daha az etkilenmesi için yatakların teknede boyuna koyulması daha faydalı olacaktır. Bu gibi
özellikler ergonomik olması açısından insan psikolojisini birebir etkileyen faktörlerdir.

2.3 Konfor

Yatın içinde konfor 3 bölümde incelenebilir; fiziksel alan, görsel alan ve ergonomi.

Fiziksel alan yatın içinde hareket özgürlüğü bakımından belirleyici olur. Fakat genel hata bu
alanı mimarideki gibi incelemek olacaktır. Mimarideki ergonomik ölçülerin teknede
uygulanması alan ve hacimlerin kısıtlı olması nedeni ile oldukça zordur. Bu açıdan tekneler
kendine özgü kurallarla incelenmelidir. Örneğin ev tipi bir yatak hem fazla yer iĢgal edecek hem
de eğrisel hatları nedeni ile tekne yapısına oturmayacaktır. Fakat eğimli tekne bordasına dayalı
bir yatak hem ayak basma alanından çalmaz hem de dikdörtgenler prizması Ģeklindeki bir
yataktan daha az ergonomik olmayacaktır. Merdivenler de buna güzel bir örnektir. Mimaride iyi
bir merdivenin ergonomik ölçüleri ve ideal omuz geniĢliği bellidir. Fakat teknede bu konuda
esnek davranılmazsa merdivenler teknelerde çok anlamsız alanlar kaplayabilir. Örneğin
merdiven için 250mm ayak basma derinliği yerine alttaki basamağın bir kısmının üstteki
basamağın içine geçtiği daha dar bir merdiven, korkulukla ya da destek alınabilecek yapılarla
desteklenerek kullanılırsa aynı iĢlevi daha küçük bir alana sığdırmak mümkün olur. Bu gibi
tekneye özel dokunuĢlar fiziksel alanı daha da artıracak ve içerideki hareket özgürlüğünü en üst
düzeye taĢıyacaktır.

Görsel alan kiĢiye gezdiği alanın ferahlığı Ģeklinde döner fiziksel alan görsel alana katkıda
bulunur fakat görsel alanı arttırmak iç tasarımda kullanılan elemanlarla birebir ilgilidir. Aynı
alan koyu renklerle daha basık, dar hissettirilebilecekken açık renkler ve dıĢardaki ıĢığın içeri
daha çok girmesiyle ya da basit bir aynayla daha ferah hissettirebilir. Bu konuda mobilyaların
yüksekliklerinden, lumbozların ve hatchlerin ne kadar etkin kullanıldıklarına kadar birçok
etmen vardır. Ayrıca tasarımda birbirini tekrar eden yapılar, odak noktası, zıtlıklar vb. unsurlar
kullanılarak görsel alan üzerine etkiler yapılabilir. Yani görsel alan için dar tekne iç yapısını iç
tasarımla desteklemek çok önemlidir. Ekstra alan üretmenin tekne içindeki zorluğunun
üstesinden en iyi bu Ģekilde gelinir.

Ergonomi ise ürünün uzun dönem kullanımında kendini net bir Ģekilde ortaya koyan bir
unsurdur. Bu yüzden ergonomik ölçüler uzun araĢtırmalar, kullanıcı yorumları gibi veriler
değerlendirilerek elde edilir. Bir insanın yat içerisinde yaptığı fiziksel aktivitelerdeki rahatlığı
mimari yapıdakinden daha farklı veya aynı durumun mimari bir yapıdaki hissettirdiği rahatsızlık
tekne içerisindekinden farklı olabilir. Buna tavan yüksekliği örnek verilebilir. Mimari
yapılardaki tavan yüksekliği prensiplerini teknelere uygulamak imkansız olduğu kadar yerine
göre anlamsız bile olabilir. Bir konutta 2 metre civarında tavan yüksekliği konforlu görülmez
iken teknelerde tekne boyutuna göre ideal ölçü olabilir. Hatta bu yükseklik 2 metreden daha
aĢağı çekildiğinde yer yer teknede kullanıĢlılık arttırılabilir. Örneğin bir yemek masasının
olduğu bölümde ayakta durmak gereksiz ve gerçekleĢtirilmeyen bir eylem ve burayı sırf 2 metre
tavan yüksekliği yok diye kullanmamak genel yerleĢimin etkin olmaması demektir. Yemek
yemek isteyen birisi tavanın alçaldığı bölümde direk olarak oturacağı için böyle bir sıkıntı

Sayı 6, 2016 GiDB|DERGi