Page 7 - 07

GEMİLER İÇİN YALPA SÖNÜMLEYİCİ SİSTEMLER 5

Tablo 1. Yalpa önleyici sistemlerin karşılaştırılması.

Yalpa İlk Bakım Etkinlik Notlar
Önleyici Kurulum Maliyetleri Yüksek
Sistem Maliyeti Gemi içerisinde fazla yer kaplamaktadır.
Cayroskop Yüksek Yüksek Orta Günümüzde kullanılmamaktadır.
Düşük Orta Gemi içerisinde yer kaplamamaktadır, kurulum
Yalpa Düşük Yüksek ve bakım maliyeti azdır. Tüm gemi tiplerine
Omurgası Orta uygulanamaz. Etkinliği diğer sistemlere göre
Orta Orta daha azdır.
Yalpa Tankı Yüksek Gemi içerisinde fazla yer kaplamaktadır.
Yüksek Serbest yüzey etkisi sebebiyle kararlılığı azaltıcı
Yalpa Orta yönde etkisi vardır. Sıfır süratte de
Kanadı Orta kullanılabilir.
Düşük süratlerde etkisi kalmamaktadır.
Dümen
Yalpa Günümüzdeki en etkin yalpa sönümleyici
Engelleyici
sistemdir.
Düşük süratlerde etkisizdir. Zaten olması

gereken bir sistem ikincil bir amaçla
kullanıldığından gemi içinde yer
kaplamamaktadır. Tasarım aşamasında bu
kullanım tarzı düşünülmediği takdirde sistem

kapasiteleri yetersiz kalabilir.

2.1 Yalpa omurgası

Gemilerin yalpa hareketini önlemek maksadıyla sintine dönümüne yakın dış kaplamaya dikey
olarak konulmuş, baş ve kıç istikametinde uzayan kanat şeklinde çıkıntılar yalpa omurgasıdır.
Pasif olarak çalışırlar ve yalpa hareketinde tekne ile deniz arasındaki sürtünmeyi artırarak yalpa
periyodunu uzatırlar.

Yalpa omurgasının boyutlandırılmasında, tekne boyu dikkate alınmalıdır.

Şekil 1. Yalpa omurgası.

2.2 Cayro yalpa önleyici
Gemilerde yalpayı azaltmak için kullanılan yalpa önleyici sistemlerin teknolojik geçmişi 19.
yy.’a dayanmaktadır ve 20. yy. başlarında kullanım alanı kazanmışlardır. Schlick tarafından ilk
olarak 1904’te dönen disklerin cayroskopik etkilerinin yalpa sönümlemesi maksadıyla kullanımı
önerilmiştir [7]. İlk olarak 1907 yılında See-Bar [8] ve 1917 yılında USS Henderson isimli
askeri gemilerde cayro yalpa önleyicileri kullanılmıştır [9]. Şekil 2 ve Şekil 3’te bahse konu
cayro yalpa önleyiciler sunulmuştur.

Sayı 7, 2016 GiDB|DERGi