Page 8 - 07

6 A. ZİHNİOĞLU ve Y. ÜNSAN

Şekil 2. USS Henderson’daki cayro yalpa önleyici rotoru [2].

Şekil 3. USS Henderson’a kurulumu yapılan cayro yalpa önleyici [2].

Cayro yalpa önleyicilerin erken kullanımlarında, rotor ağırlığı, maliyet ve tekne üzerinde
meydana getirdiği gerilmeler sebebiyle %95’lere çıkan yalpa sönümleme oranları gölgede
kalmış ve kullanım yeri edinememişlerdir.
Ancak günümüzde sıfır süratteki yalpa hareketlerini sönümlemek amacıyla yat endüstrisi bu
konularda araştırmalara ve uygulamalara başlamıştır [10].
Cayro yalpa önleyicilerin boyutlandırılmasında tekne kütlesi ve hızı dikkate alınmalıdır.
2.3 Fin
Yalpa kanatları, karina üzerine monte edilmiş bir çift hidrofoilden oluşmaktadır. Yalpa kanatları
üzerine ilk çalışmalar 1923 yılında Mitsubishi tersanesi çalışanı mühendis S.Motora [8] ve 1932
yılında General Electric firmasında çalışan Dr. E.F.W. Alexenderson tarafından geliştirilmiştir
[11]. Bir cayro tarafından kumanda edilen aktif yalpa kanatları ilk olarak 1933 yılında
kullanılmıştır [12]. Aktif yalpa kanatlarının kullanımı 2. Dünya savaşından sonra gittikçe
artmıştır.
Günümüzde yalpa kanatları sıfır süratte yalpa sönümlemek maksadı ile de kullanılmaktadır.
Yalpa kanatları (Şekil 4), günümüzde hidrolik veya daha küçük uygulamalarda elektrikle tahrik
edilmektedirler. Tahrik sisteminin boyut hesabı yapılırken; kanat yüzey alanı, tekne yalpa
periyodu, azami tekne hızı gibi veriler dikkate alınmalıdır.

GiDB|DERGi Sayı 7, 2016