Page 21 - 02

İSTANBUL ŞEHİR HATLARI’NIN GEMİ VE HAT ANALİZİ 21

Şekil 1. İşletilen bir geminin toplam maliyet yapısı.

Şekil 1’de denizcilik işletmesine ait bir geminin, maliyet yapısı gösterilmektedir. Verilen şekle
göre, geminin toplam maliyeti sabit, değişken ve karma giderlerden oluşmaktadır. Sabit
giderler; sermaye ve finansman giderleri, vergiler, amortismanlar, sigorta giderleri, personel
ücretleri (maaş, fazla mesai, SSK işveren payı, işsizlik sigortası gideri gibi) , bakım-onarım ve
günlük faaliyet giderlerinden oluşmaktadır. Değişken giderler ise, liman ücretleri, yükleme-
boşaltma giderleri, bunker giderleri ve ekstra mürettebat giderlerinden oluşmaktadır. Ancak bu
gider grupları içerisinde yer alan, bakım-onarım, günlük faaliyet giderleri (telefon gideri,
temizlik gideri, elektrik gideri gibi) ve ekstra mürettebat giderleri karma gider özelliği
taşımaktadır. Örneğin gemi seyirdeyken kızaktakine oranla ekstra vasıflı personel talep
edecektir. Bu durumda gemi kızaktayken işgücü ücretleri sabit gider özelliği taşırken,
seyirdeyken değişken gider özelliği taşıyacaktır.

3. İstanbul’da Toplu Taşıma ve Ulaşım Hatları
İstanbul Şehir Hatları A.Ş Operasyon Birimi’nden edilinen yolcu verilerini analiz etmeye
başlamadan önce İstanbul’un nüfus değişimine bakmak gerekmektedir. Böylece, iki veri
arasında karşılaştırma yapmamız daha sağlıklı olacaktır. Tablo 1’de İstanbul kentinin 2007-
2014 yılları arasındaki yıllık nüfusu ve nüfusun yıllık bazlı değişiminin oranı verilmiştir.
İETT verilerine göre otomobil ile günde ortalama 3,2 milyon yolcu taşındığı tahmin
edilmektedir. Şehrin ana ulaşım aksı E-5 üzerinde yer alan ve İETT tarafından işletilen 52 km
uzunluğundaki metrobüs ile günde ortalama 750.000 yolcu taşınmaktadır. İstanbul Ulaşım Ana
Planı toplam uzunluğu 117,8 km’yi bulan metrobüs hatları önermiştir. İETT, 334’ü metro
sisteminde olmak üzere toplam 2.613 otobüs ile 1.324.837 yolcuya, İstanbul Otobüs A.Ş. 240
otobüs ile 106.797 yolcuya, özel halk otobüsleri 2.107 otobüs ile 1.475.274 yolcuya hizmet
vermektedir. 572 dolmuş 110.000 yolcu, 6.361 minibüs 1.850.000 yolcu, 17.395 taksi 1.100.000
yolcu ve 30.159 servis 1.950.000 yolcu taşımaktadır. Otobüs sistemleri dışındaki diğer türlerde
güzergâh, trafiğe olumsuz etki, kapasite düşüklüğü ve verimsizlik gibi sorunlar öne çıkmaktadır
(Tablo 2).

Sayı 1, 2014 GIDB-Dergi