Page 48 - 04

46 G.A. CANLI, Ġ. KURTOĞLU, M.O. CANLI, Ö.S. TUNA

Oldukça yo un kullanılan yerlerden biri de balık çiftlikleridir ki, çiftlikteki a ların yırtılıp
yırtılmadı ını kontrol etmek için kullanımı çok önem taşımaktadır. Çünkü her gün düzenli
olarak dalgıç indirilmesi gerekmektedir, dalgıç yerine kötü, so uk havalarda bu tür ürünleri
kullanmak ciddi bir alternatiftir.

Özellikle oşinografik çözümlemeler, bilhassa küresel ısınma etkilerinin incelenmesi nedeniyle
son yıllarda hayli geniş kitlelere hitap eden bir konu olmakta; dolayısıyla AUV uygulamaları
içerisinde en büyük yüzdeyi teşkil etmektedir.

1.3-Ġnsansız Su Altı Araçlarının Tarihçesi:

İnsansız su altı araçlarının tarihte ilk olarak kim tarafından geliştirildi ine dair kabul görmüş
bilgiler bulunmasa da, kayıtlara geçen en eski iki örnekten birincisi PUV Programmed
Underwater Vehicle adı ile Avusturya‟da 1864‟te Luppis-Whitehead Automobile tarafından
geliştirilmiş olan torpido şeklindeki bir uzaktan kumandalı su altı aracıdır.

Bugün yaygın olan forma daha yakın olan ilk uzaktan kumandalı su altı aracı ise 1953‟te
Dimitri Rebikoff tarafından tasarlanan Poodle isimli araçtır. İnsansız su altı aracı geliştirme
çalışmalarındaki ilk ciddi ilerlemeler ise Britanya Kraliyet Donanması ve ABD Donanması
tarafından gerçekleştirilmiştir. Otonomi özellikleri olmayan, uzaktan kumandalı su altı aracı
olarak sınıflandırılabilecek bu araçlar ilk yıllarda genelde mayın ve patlayıcı imha ve temizleme
amacıyla kullanılmıştır. ABD Donanması 1957'den beri bu araçları belli bir programla
geliştirmeye başlamış olup, 1970 yılından itibaren sınırlı sayıda da olsa envantere almıştır.
Önceleri okyanus dibinin haritasının çıkarılması ve deniz mayınlarının yerlerinin tespit
edilmesinde kullanıldı ı kaydedilmiştir. Roket şeklinde ve uzaktan kumandalı bu araçlar enerji
problemi nedeniyle deniz altında uzun süre kalamıyordu. Aynı şekilde uzaktan pilot tarafından
kontrol edilen bu denizaltıların, suyun sinyallerin iletişimine izin vermemesi nedeniyle
kontrolleri çok zordu. Yine de İran-Irak savaşı esnasında yaygın bir şekilde Hürmüz Bo azı'nda
İran tarafından döşenilen mayınların tespiti için kullanılmışlardır.

Britanya Kraliyet Donanması, uzaktan kumandalı su altı araçlarını uzun bir süre tatbikat sonrası
deniz altında kalan e itim torpidolarının temizlenmesi için etkin bir şekilde kullanmıştır.

ABD Donanması‟na ait CURV Cable Controlled Underwater Recovery Vehicle isimli aracın
1966‟da İspanya‟nın Palomares kasabası açıklarında gerçekleşen bir uçak kazasının ardından
kaybolan atom bombasını deniz altından çıkarması (Resim 1), 1973 yılında İrlanda açıklarında
batan denizaltı mürettebatını sadece birkaç dakikalık oksijenleri kaldı ında kurtarması, uzaktan
kumandalı su altı araçlarının operasyonel anlamda ne kadar faydalı olabilece ine dair en önemli
örneklerdir.

GiDB|DERGi Sayı 4, 2015